Do tworzenia raportu na temat zrównoważonego rozwoju można podejść co najmniej na dwa sposoby. Jednym z nich jest podejście „od ogółu do szczegółu” lub top-down – zaczynamy od głównych istotnych tematów, przechodząc do polityk i działań, a kończąc na celach i miernikach. Drugim sposobem jest podejście „od szczegółu do ogółu” lub bottom-up – treść raportu tworzymy po tym, jak ustalimy, które punkty danych są istotne. Czym charakteryzują się te dwa sposoby i jakie pułapki czekają na nas, jeśli wybierzemy jeden z nich?
Oczywiście pierwszym krokiem, zanim zaczniemy pracować nad treścią raportu, jest solidne badanie istotności. Po jego realizacji możemy jednak pójść dwoma ścieżkami.
W przypadku podejścia top-down zaczynamy od tego, które tematy są istotne w przypadku naszego przedsiębiorstwa. Może to być nawet na najbardziej ogólnym poziomie 10 standardów tematycznych. Do każdego lub części z nich będziemy w stanie przypisać po jednym lub kilka istotnych IRO – wpływów, ryzyk i szans (które zidentyfikowaliśmy podczas badania). Przeglądamy następnie polityki funkcjonujące w organizacji. Niektóre z nich mogą dotyczyć tylko jednego IRO, inne pewnie będą dotyczyły kilku. Poszczególne polityki są realizowane za pomocą działań. W większości przypadków funkcjonującym politykom towarzyszą też cele - ustanowione by móc mierzyć ich skuteczność. Mierniki służą temu, by ustalić, w jakim stopniu te cele udało się osiągnąć.
Jeśli przejdziemy ścieżkę top-down, to powinniśmy uzyskać listę polityk, działań, celów i mierników, które są związane z istotnymi IRO. Pozostaje nam przygotować informacje, które na ich temat powinniśmy ujawnić. Będą się na to składały dane liczbowe i informacje opisowe. Stosując odpowiednie standardy będziemy na przykład wiedzieli, w których przypadkach opis polityki sprowadzi się do wypełnienia wymogu MDR-P, a w których przypadkach trzeba coś do niego dodać (bo wymaga tego określony standard tematyczny).
Z kolei podejście bottom-up zakłada, że po badaniu istotności sięgamy do zbioru wszystkich punktów danych i ustalamy, które z nich są związane z istotnymi wpływami, ryzykami i szansami. Następnie przygotowujemy odpowiednie dane i informacje wymagane w ramach tych punktów danych i z nich kształtujemy treść raportu.
Podejście top-down najlepiej odpowiada temu, po co sporządzamy raport zgodny ze standardami ESRS. Jest to wskazane w trzecim zdaniu pkt. 2 ESRS 1: „Informacje ujawniane zgodnie z ESRS umożliwiają użytkownikom oświadczeń dotyczących zrównoważonego rozwoju zrozumienie istotnych wpływów jednostki na ludzi i środowisko oraz istotnych skutków kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem na rozwój, wyniki i sytuację jednostki.” Celem raportu jest osiągnięcie zrozumienia przez jego odbiorców. Nie zaraportowanie maksymalnej liczby punktów danych. Nie „odhaczenie” spełnienia określonych wymogów. Nie sprawdzenie, czy spółka robi wszystko w każdej możliwej dziedzinie. Chodzi o zrozumienie – to jest cel raportu, poza pkt. 2 ESRS 1 odzwierciedlony także w jakościowych cechach informacji (rozdział 2 i dodatek B do ESRS 1).
Zaczynając od listy kilkuset szczegółowych punktów danych bardzo łatwo ten cel pominąć; wręcz nie sposób jest o nim pamiętać. Jeśli zaczynamy przygotowania od np. przygotowania opisu metodyki, zgodnie z którą policzyliśmy dane w każdej z kategorii emisji gazów cieplarnianych w zakresie 3, nie ma miejsce na zadanie sobie pytania „po co?”. Jak opis metodyki liczenia emisji w każdej z kategorii ma ułatwić zrozumienie tego, w jaki sposób nasze przedsiębiorstwo wpływa na kryzys klimatyczny? Podejście bottom-up powoduje także zapominanie o ujawnieniach specyficznych dla jednostki. A to one uzupełniają przecież zakres raportu w czasie, gdy nie mamy jeszcze standardów sektorowych.
Omawiając różnice pomiędzy podejściami top-down i bottom-up oraz niebezpieczeństwo zabrnięcia w ślepy zaułek podczas stosowania tego drugiego warto też zwrócić uwagę na kwestię istotności informacji jako takiej i znaczenie pkt. 31 ESRS 1. Ale to już temat do rozwinięcia w jednym z przyszłych wpisów 😊
