Podstawowe definicje ESG

Co to jest CSRD?

CSRD to skrót od Corporate Sustainability Reporting Directive. CSRD to Dyrektywa UE, która wprowadza ustrukturyzowany i wystandaryzowany obowiązek raportowania zagadnień z obszaru zrównoważonego rozwoju. W pierwszej kolejności obowiązek ten dotyczyć będzie spółek, które już są objęte wymogiem publikacji raportu niefinansowego wynikającego z Dyrektywy NFRD (Non-Financial Reporting Directive), a następnie obowiązek obejmie wszystkie duże przedsiębiorstwa, czyli spełniające dowolne dwa z trzech kryteriów: (1) ponad 250 pracowników, (2) roczne przychody powyżej 40 mln euro, (3) suma aktywów powyżej 20 mln euro.

Co to jest ESRS?

ESRS to skrót od European Sustainability Reporting Standards (Europejskie Standardy Raportowania Zrównoważonego Rozwoju). Dyrektywa CSRD wprowadza obowiązek raportowania zagadnień zrównoważonego rozwoju zgodnie ze standardami ESRS, co oznacza, iż spółki nie będą już miały dowolności w wyborze standardów, wg których chcą raportować, tak jak to było do tej pory. Większość spółek wybierała dotychczas standardy GRI Standards, SIN (Standardy Informacji Niefinansowej) lub po prostu raportowała wg zapisów polskiej Ustawy o Rachunkowości i wytycznych Komisji Europejskiej. Już dzisiaj wiemy, że raporty za 2024 rok będą musiały być sporządzone zgodnie ze standardami ESRS. ESRS nie powstały w próżni – wiele ich wskaźników jest zbliżonych do GRI Universal Standards z października 2021, realizują wytyczne TCFD. Standardy ESRS tworzone są tak, by były spójne z opracowywanymi przez Międzynarodową Fundację Sprawozdawczości Finansowej standardami serii S. Według naszej oceny standardy ESRS są bardzo wymagające i zmuszają spółki do dokładnego i solidnego gromadzenia i przetwarzania danych dotyczących zagadnień zrównoważonego rozwoju. Raportowanie zgodnie ze standardami ESRS będzie szczególnym wyzwaniem dla spółek, które dotychczas nie sporządzały raportów niefinansowych. Więcej praktycznych wskazówek o ESRSach znajdziecie w naszym artykule TUTAJ.

Co to jest TCFD?

TCFD to skrót od Task Force on Climate-related Financial Disclosures. Ta specjalna grupa robocza utworzona przy międzynarodowej Radzie Stabilności Finansowej (Financial Stability Board) opracowała w 2017 r. rekomendacje, które wskazują, jakie informacje dotyczące zagadnień zmiany klimatu powinny raportować wszystkie spółki. Choć rekomendacje TCFD nie mają charakteru prawa powszechnie obowiązującego, to szybko uzyskały przychylność instytucji finansowych, inwestorów, banków i ubezpieczycieli. Raportowanie kwestii klimatycznych zgodnie z rekomendacjami TCFD jest nie tylko dobrą praktyką, ale świadczy, o tym, że organizacja zarządza swoim wpływem w zakresie klimatu. Rekomendacje TCFD zawierają 11 konkretnych zaleceń (np. opis sposobu, w jaki zarząd i rada nadzorcza nadzorują ryzyka i szanse związane z klimatem albo ujawnianie emisji gazów cieplarnianych w zakresach 1, 2 i 3) podzielonych na 4 bloki tematyczne: ład korporacyjny i system zarządczy, strategia, zarządzanie ryzykiem oraz wskaźniki i cele. Spełnienie wymogów rekomendacji TCFD będzie wymagane zarówno w ramach europejskich standardów ESRS, jak i w standardach wydawanych przez International Sustainability Standards Board.

Co to jest CSDDD?

To skrót od Corporate Sustainability Due Diligence Directive. Jest to unijna dyrektywa w sprawie należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, która aktualnie jest w trakcie procesu legislacyjnego. Dokument ten będzie nakładał na spółki obowiązek stosowania procesów należytej staranności (due diligence) w odniesieniu do wpływu wywieranego na środowisko naturalne, ludzi i społeczeństwo, zarówno w ramach swojej działalności operacyjnej, jak i w całym łańcuchu wartości. Oznacza to m.in., iż spółki będą odpowiedzialne za to co się dzieje u dostawców i podwykonawców. Więcej o tym, które spółki i od kiedy będą objęte tymi przepisami TUTAJ.

Co to jest Taksonomia UE?

Unijna Taksonomia to rodzaj systematyki określającej, jakie kryteria musi spełnić prowadzona przez spółkę działalność, by mogła zostać uznana za zrównoważoną środowiskowo. Przedsiębiorstwa niefinansowe (czyli większość spółek) są zobowiązane do raportowania, jaki odsetek ich obrotu, CapEx'u (nakładów inwestycyjnych) i OpEx'u (wydatków operacyjnych) jest związany z działalnością zrównoważoną środowiskowo - czyli zgodną z Taksonomią. Dane te są następnie wykorzystywane przez instytucje finansowe (banki, firmy inwestycyjne, ubezpieczycieli), które są zobowiązane do raportowania określonych wskaźników. Badanie, czy działalność jest zrównoważona środowiskowo, polega na weryfikacji szczegółowych Technicznych Kryteriów Kwalifikacji (Technical Screening Criteria) i zgodności z Minimalnymi Gwarancjami (Minimum Safeguards) dotyczącymi należytej staranności w odniesieniu do praw człowieka. Obowiązki dotyczące Taksonomii są wprowadzone poprzez unijne Rozporządzenie 2020/852 i system aktów delegowanych. System Taksonomii ewoluuje, tworzone są kryteria dla nowych rodzajów działalności, a już wydane kryteria mogą w przyszłości ulegać zmianom.

Czym są standardy raportowania niefinansowego?

Aktualnie najpopularniejszymi międzynarodowymi standardami raportowania zrównoważonego rozwoju są GRI Standards. Wśród spółek amerykańskich równie popularne są standardy SASB, które – tak samo jak GRI Standards, podlegają obecnie aktualizacji. W Polsce absolutnym minimum jest raportowanie danych niefinansowych zgodnie z wymogami Ustawy o Rachunkowości (art. 49b i art. 55 ust. 2b-2e), która wprowadza do polskiego prawa zapisy dyrektywy NFRD. Wiele spółek przygotowuje swoje pierwsze raporty niefinansowe w oparciu o polski Standard Informacji Niefinansowych (SIN). Obowiązki raportowania niefinansowego zostaną zastąpione raportowaniem zagadnień zrównoważonego rozwoju wraz z wejściem w życie dyrektywy CSRD. Wówczas podlegające jej spółki nie będą miały wyboru i będą zobowiązane do stosowania ESRS (Europejskich Standardów Raportowania Zrównoważonego Rozwoju).

Jak liczyć emisje CO2?

Choć potocznie mówi się o raportowaniu CO2, to w rzeczywistości chodzi o raportowanie emisji kilku gazów cieplarnianych (greenhouse gases - GHG). Kalkulację ich emisji przeprowadza się w oparciu o uznane na świecie standardy: normę ISO 14064-1:2018 lub Greenhouse Gas Protocol (tzw. GHG Protocol). GHG Protocol kategoryzuje emisje bezpośrednie i pośrednie emisje w trzech zakresach (scopes 1-2-3): Zakres 1 obejmuje wszystkie bezpośrednie emisje gazów cieplarnianych; zakres 2 dotyczy emisji pośrednich związanych z wytwarzaniem energii (np. elektrycznej lub cieplnej) nabywanej przez przedsiębiorstwo; zakres 3 obejmuje wszystkie inne emisje pośrednie powstałe w całym łańcuchu wartości spółki, takie jak np. wydobycie surowców i materiałów, działalność związana z transportem i logistyką, zagospodarowanie odpadów itp.

Czym są ryzyka i szanse klimatyczne?

Ryzyka i szanse związane ze zmianą klimatu dzielą się na ryzyka fizyczne i transformacyjne (w polskiej wersji aktów prawnych nazywane ryzykami związanymi z przejściem). Ryzyka fizyczne są związane z efektami zmiany klimatu w sferze fizycznej. Należą do nich ryzyka krótkoterminowe (np. burze, deszcze nawalne, huragany, gradobicia, susze, pożary, powodzie, fale upałów) oraz ryzyka długoterminowe lub chroniczne (np. zmiany wzorców pogodowych, pustynnienie i stepowienie, podnoszenie średniego poziomu mórz i oceanów, wzrost średnich temperatur, zmiany wzorców pór roku).
Ryzyka transformacyjne są związane z reakcjami społeczeństwa, władz, instytucji, organizacji i przedsiębiorstw na zmianę klimatu. Należą do nich  ryzyka związane z politykami i regulacjami, ryzyka prawne, ryzyka technologiczne, ryzyka rynkowe i ryzyka reputacyjne.
Dobrze zidentyfikowane i opisane ryzyka klimatyczne to nie tylko wypełnienie rekomendacji TCFD, element niezbędny w raportach wg przyszłych standardów ESRS, ale i cenna informacja dla spółki, która te ryzyka dodaje następnie do swojego systemu zarządzania, aby być bardziej odporną na to, co nas czeka w przyszłości. Efektem badania ryzyk i szans klimatycznych jest raport z kategoryzacją zidentyfikowanych ryzyk, zagrożeń i szans związanych ze zmianami klimatu.

Co to jest GOZ?

Gospodarka o Obiegu Zamkniętym lub gospodarka cyrkularna (ang. circular economy) – te terminy są używane zamiennie.
Gospodarka o obiegu zamkniętym jest modelem gospodarczym stojącym w opozycji do modelu linearnego, w którym zasoby wprowadzane do obiegu gospodarczego są zużywane  po końcu ich funkcjonalnego życia wyrzucane.
W modelu gospodarki o obiegu zamkniętym produkty, komponenty i materiały pozostają w obiegu tak długo jak to możliwe, maksymalizując swoją wartość i użyteczność. Dążenie do domykania obiegów materiałowych oznacza, że komponenty, materiały i surowce zawarte w zużytych produktach są ponownie wykorzystywane w różnych modelach działania (cyrkularne modele biznesowe), nie pozostawiając po sobie odpadów. 
Wskaźniki opisowe i liczbowe z zakresu gospodarki cyrkularnej są obecne zarówno w GRI Standards, ESRSach, w Taksonomii i nabierają wagi w przejściu na działalność zrównoważoną środowiskowo. GOZ jest ważnym obszarem ESG w Europejskim Zielonym Ładzie.

Co to jest badanie istotności?

Badanie istotności służy do ustalenia, o których zagadnieniach zrównoważonego rozwoju trzeba raportować, a o których nie. Europejskie przepisy (dyrektywa NFRD, a także nadchodząca dyrektywa CSRD) wymagają, by badanie zostało przeprowadzone zgodnie z zasadą podwójnej istotności. Oznacza to, że trzeba ustalić (1) istotność wpływu, czyli na jakie zagadnienia ESG (środowiska naturalnego, dotyczące ludzi i społeczeństwa itd.) spółka wpływa w istotny sposób oraz (2) istotność finansową, czyli które zagadnienia ESG są źródłem istotnych dla spółki ryzyk i szans, mogących wpłynąć na jej wyniki finansowe i wartość. Poza koniecznością przeprowadzenia badania istotności na potrzeby raportowania, wyniki tej analizy są przydatne dla przedsiębiorstwa np. podczas tworzenia strategii zrównoważonego rozwoju lub ustalania, jakie chce ono przyjąć cele i jakie wprowadzić polityki i plany działań, jak zabezpieczyć się przed ryzykami i jak wykorzystać szanse biznesowe.